Genel Bilgiler
Çalışma ve ortam şartlarına uygun imal edilen kumaş katmanlı kompansatörler, boru ve kanallardaki genleşme ve titreşimleri üzerine alarak sönümler.Böylece kompansatör sonrası hattın sağlıklı bir şekilde çalışmasını sağlar.
Esnek ve hafif olduklarından stoklanması,nakliyesi,montaj ve demontajı çelik kompansatörlerden daha düşük maliyetlidir.
Kanal ve boru hattına uygun daierel , kare, dikdörtgen,konik vb. şekilde -50c den +1200c ısı aralığına uygun tek veya çok katlı kompansatörler imal edilebilir.Genellikle Proje üzerinden çalışan firmamız istendiği taktirde yerinde ölçü,montaj ve demontaj hizmeti vermektedir.
Uygulama Alanları
Gaz türbini ve Kojenerasyon sistemleri, demir, çelik, çimento, kağıt, petrol rafinerileri,alüminyum,çimento fabrikaları,maen termik santraller, cam otomotiv vb.
Kompansatör Şekilleri  |  |  | | TİP A | TİP B | TİP C |  | | | Düz hortum tipi
Max sıcaklık: 300°C
(Özel imalat ile 400°C'ye kadar)
Aksiyal sönümleme: 20%
Radyal hareket: +/- 10% |
| İzole yastıklı hortum tipi
Max sıcaklık: 600°C
(Özel imalat ile 1100°C'ye kadar)
Aksiyal sönümleme: 20%
Radyal hareket: +/- 10% |
| İzole yastıklı körüklü hortum tipi
Max sıcaklık: 600°C
(Özel imalat ile 1100°C'ye kadar)
Aksiyal sönümleme: 50%
Radyal hareket: +/- 15% |
| | | | | | | |  |  |  | | TİP D | TİP E | TİP F | | | | Düz hortum tipi
Max sıcaklık: 300°C
(Özel imalat ile 400°C'ye kadar)
Aksiyal sönümleme: 20%
Radyal hareket: +/- 10% |
| İzole yastıklı hortum tipi
Max sıcaklık: 600°C
(Özel imalat ile 400°C'ye kadar)
Aksiyal sönümleme: 50%
Radyal hareket: +/- 15% |
| İzole yastıklı körüklü hortum tipi
Max sıcaklık: 600°C
(Özel imalat ile 400°C'ye kadar)
Aksiyal sönümleme: 20%
Radyal hareket: +/- 10% |
| | | |
|  | | | Kumaş Katmanlı Kompansatör | |  | | | Kumaş Katmanlı Kompansatör | |  | | | Kumaş Katmanlı Kompansatör | |
|
Uygun Kompansatör Seçim Kriterleri
Uygun kompansatör seçimi için onbir ana kriter vardır. Bu kriterler genişleme problemlerinizi ana hatlarıyla çözüme ulaştıracaktır. Her bölüm kendi içerisinde geçerlidir. Bütün kriterler değerlendirilerek doğru çözüm bulunabilir.
İlk önce genleşme problemi için ne yapılması gerektiğine karar verilmelidir. İlk olarak yapısal şekli ve maksimum kullanım ömrü kontrol edilir.
Yüksekteki yere montaj, servis vermek ve kontrol etmek, kompansatör kullanılmadan önce düşünülmelidir. Kompansatör takılmadan önce bağlantıları hesaplanmalı, eğer yer müsaitse tüm parçalar hazırlanıp bir seferde monte edilmelidir. Kompansatörün ucunun açık ya da kapalı olması montaj şekillerini değiştirir. Eğer ucu açıksa (metal aksamı yoksa);
 Boru ucu açıkta kalmalı.
Layner şekli bozulmamalı (düz olmalı).
Bu tip kompansatörler çok büyük boru çaplarında bile kolayca monte edilebilir.
İskelet tamamen ortama ve tesisin kullanım şekline bağlıdır. Ortamı meydana getiren ana faktörler;
HAVA; şu hallerde olabilir:
Temiz.
Toz yüklü (küçük zerrecikli veya bulut gibi).
Kimyasal yüklü (asit,baz).
Radyasyon.
UÇUCU GAZLAR; şu hallerde olabilir:
Kömür gaz veya fuel-oil yanma ürünü.
Gaz analizi istenilmeli (nelerden meydana geliyor).
Nem (çiğ noktadan yüksek mi? alçak mı?).
Kömür külü veya gaz külü.
Ortamdaki katı partikü l(toz, kül) hem iskeletin kalınlığına ve yüzeyine etki eder hemde layner ve kompansatör kumaşını etkiler. Asıl olarak kompansatör çok talaşlı ortamdan korunmalıdır. Bu durumda layner ve bilezik konunmalıdır. Partiküler hakkında önemli olan; yoğunluk (mg/NM3 ), partikül boyutu (µm), boru hattı şekli (yatay, dikey, diagonal) ve akışkanın yönüdür (yukarı, aşağı).
Ortamın sıcaklığı iskeleti ve kompansatör şeklini etkiler. Sızdırmazlık malzemelerinin (teflon, silikon, alüminyum gibi) ısı zararlarından korumak için sıcaklık 350°C ortamın sıcaklığı iskeleri ve kompansatör şeklini etkiler. Sızdırmazlık malzemelerinin (teflon, silikon, aliminyum gibi) ısı zararlarından korumak için birkaç kat malzeme kullanılmalıdır. Malzeme kalınlığı ve katları , ısı derecesine bağlıdır. Sıcaklık 350°C nin üstünde olursa battaniye konulmalıdır.
Isı değerleri:
İşletme sıcaklığı.
Isı değişim periyodu.
Kompansatör ısısı.
Yükseliş bölümündeki ısı.
Sıcaklık varyasyonları.
Dizayn sıcaklığı.
Maksimum sıcaklık.
Sıcaklık gibi basınçta katman seçimini etkiler. Basınçtan dolayı ring konulabilir.
Kullanım şekillerine göre değişik kaçak problemleri yaşanabilir. Körüğün sıkışıklığı ve kullanım alanı sıkışıklığı arasında karar vermek gerekir. Basınç ve sıcaklık dizayn direk olarak etki ederler. Flanşlı kompansatör kullanılarak sızdırmazlık daha iyi sağlanabilir.
Sıcaklık çiğ nokta altına düşünce nemlenme yükseleceğinden kimyasal yüklenmede artar. Böyle hallerde bile kompansatör kimyasal etkiden etkilenmeksizin kullanılabilinmelidir. Gaz sıcaklık 200°C altındaysa iyi izolasyon yapılarak sıcaklığın çiğ noktanın altına düşmesi engellenmelidir. Gaz sıcaklığı 200°C nin üzerindeyse izolasyona gerek yoktur. Sıcaklık çiğ noktanın altındaysa şunlara dikkat edilmelidir:
Kumaş seçimi (kimyasal dayanımı yüksek olmalı).
Kompansatör şekli.
Kompansatör katmanları.
Kompansatör izole edilecekse kompansatör izolasyonuyla boru izolasyonu ayrı yapılmalıdır.
Maksimum sıcaklık: Kompansatör dizaynı maksimum 50°C sıcaklığa göre ayarlanmıştır.Bu sıcaklığın üzerindeki sıcaklıklar izolasyon kalınlığı ile orantılıdır.Bazı noktalardaki yüksek ısılar koruma parçalarıyla engellenirler.
Atmosferik etkenler: Kompansatörü dış etkenlerden korumak için dışına koruma kovanı kullanılmaktadır. Bu kovan kompansatör yüzeyinden en az 150 mm uzaklığa konulmaktadır (ısıl etkilerden korunsun diye).
Kompansatörlerdeki türbülans etkilerini azaltmak için layner kullanmak gerekir. 10m/s hıza kadar kompansatör şeklinde bozulma olmaz. Kumaş katmanlı kompansatörlerin hepsinde layner kullanılması yararlıdır.
Şu hallerde çelik kompansatörle kumaş katmanlı kompansatörler bir arada olabilirler;
Titreşim.
Gürültü.
Genellikle şunlara dikkat edilmelidir;
Fazla gerilim.
Katı partikül emilme (laynerle engellenebilir).
Katı atıklar.
Layner sürtünmesi.
Kompansatör parçalarının tesise dökülmemesi (koparak).
Kompansatörler aşağıdaki hareketleri karşılayabilmelidir:
Eksenel kapanma.
Eksenel açılma.
Açısal hareket.
Burulma hareketi.
Hareketlerin frekansı ve boyut seçilecek tipe etki eder. Büyük hareketlerde körük ve ondülasyon yüksekliği özel olarak dizayn edilmelidir. Ancak bu şekilde büyük boyuttaki hareketler kontrol edilebilir ya da kumaş katmanlı kompansatör kullanılarak ısı artışının oluşturulduğu bölgesel deformasyonu engellenebilir.
Tek Katmanlı Kompansatörler
Genellikle düşük sıcaklığın ve basıcın olduğu ortamlarda en uygun çözümlerdir. Çift tarafı silikon veya teflon kaplı cam elyaf kumaşlardan imal edilir. Tek katmanlı kompansatörler katmanları ince olduğunda bağlantı yerlerinden kaçak yapamaması için flanşları 2-3 mm kalınlığında olan kaplı cam elyaf kumaşlar ile içerden ve dışarıdan takviye edilir. Bu şekilde iyi bir sızdırmazlık sağlamanın yanında bağlantı elemanları (kelepçe,baskı laması vb.) kompansatör flanşına zarar vermesini engellenmiş olur.
 |  | | | | Tek Katmanlı Kompansatör | Tek Katmanlı Kompansatör | | |
Çok Katmanlı Kompansatörler
Tek katmanlı kompansatörlerin aksine yüksek sıcaklığın ve basıncın olduğu ortamlarda tercih edilir. Genel olarak katmanları 4 ana başlık halinde toplayabiliriz.
1. Dış Katman: Kompansatörü dış etkenlere karşı( güneş, yağmur vs.) korur. En önemlilerden olan sızdırmazlık katmanın delinmesini engeller.
2. Sızdırmazlık Katmanı: Kompansatörün kalbi niteliğinde olan bu katman her türlü akışkanlara karşı %100 sızdırmazlık sağlar
3. İzolasyon Katmanı: Sızdırmazlık katmanını yüksek ısılardan korumanın yanında kompansatörün maruz kaldığı yüksek sıcaklığı üzerinde absorbe ederek enerji tasarrufunu sağlar.
4. İç Katman: Bu katman kompansatörün basınç dayanımını arttırır. İzolasyon katmanlarının kanal içerisine karışıp istenmeyen bölgeleri tıkaması engellenir. Bununla birlikte kompansatörün boyut ve düzgünlüğünü ve kullanım ömrünü arttırır. Bu katmanlardan oluşan kompansatörlerin max dayanım sıcaklığı 400°C dir. Daha yüksek ısıda çalışma şartları için mutlaka izolasyon yastığı kullanılmalıdır. İzolasyon yastığı çeşitli doğal elyaflardan meydana gelmiş(cam, seramik,silikasit) izolasyon malzemelerdir. Bu malzemeler istenildiği kesite göre imal edildikten sonra mekanik mukavemet yüksekliği olan kumaşlar ile kaplanmalıdır. Ayrıca büyük eksen hareketlerde flanşlı tip izolasyon yastıkları imal edilir.
 |  |  | | | | | Çok Katmanlı Kompansatör | Çok Katmanlı Kompansatör | Flanşlı Tip İzolasyon Yastığı | | | |
1. Flanşlı Bağlantılar: Bu tip bağlantılar yüksek basınçlarda kullanılırlar. Boru hattı üzerindeki flanşlara sıkıştırma yolu ile bağlanırlar. Kompansatörün de flanşlı olması gerekmektedir.
2. Kelepçeli Bağlantılar: Bu tip bağlantılarda kumaş bant boru hattına sıkıştırılarak bağlanırlar. Sıkıştırma lama yardımı ile boru hattına cıvatalanarak ya da kelepçe yoluyla sıkıştırılarak sızdırmazlık sağlanır.
3. Halatlı Bağlantılar: Bu tip bağlantılarda kompansatör kumaşı yan tarafa yanmaz halat geçirerek imal edilir. Sızdırmazlık için bu halatların sıkılması yeterli olmalıdır. Bu düşük basınçla kullanılan bir yöntemdir.
Boru hattındaki ısıl genleşme değerini bulunması için ?L=?L?t
?L: Boru hattındaki ısıl genleşme miktarı(mm)
?: Boru malzemesinin ısıl genleşme katsayısı (mm/m °C)
L: Boru boyu(m)
?t: Borunun ulaştığı maksimum ve minimum sıcaklık (°C) farkı
Çelik borular için ? aşağıdaki tablodan seçilebilir:
| T(°C) | 0-100 | 100-200 | 200-300 | 300-400 | 400-500 | | ? (mm/m °C) | 0,011 | 0,012 | 0,013 | 0,0135 | 0,0139 |
Sabit noktaya gelen kuvvetler aşağıdaki gibi olacaktır:
1. Açma kuvveti
F=A.p
F: Açma kuvveti (kg)
A: Kompansatör efektif alanı (cm2 )
P: Akışkan basıncı (kg/cm2 )
2. Sürtünme Kuvveti
F: Sürtünme kuvveti(kg)
x: Sürtünme katsayısı
m: Boru ağırlığı(akışkanlarla beraber)( kg/m)
L: Boru boyu(m)
3. Kompansatör Yay Katsayısı (Kapama Kuvveti)
Kumaş katmanlı kompansatörler metal kompansatörlere göre daha düşük yay katsayılarına sahiptirler. Bu iki tip arasındaki karşılaştırmaları aşağıdaki grafiklerle değerlendirebilirler.Alıntı:Prokom |
